De LimburgCollectie is de spiegel van de Limburgse samenleving, vastgelegd in collecties van musea, archieven, bibliotheken en verenigingen. Het is een rijke, veelomvattende verzameling van publicaties in of over Limburg en objecten die de geschiedenis van Limburg in zich dragen. Denk aan boeken en oude drukken, kaarten, grafiek, reisverslagen van Jezuïeten, maar ook aan kunstobjecten, artefacten en archiefstukken. Als samenwerkende organisaties willen wij deze LimburgCollectie behouden voor de toekomst, (digitaal) toegankelijk maken, bekendheid geven en op een aansprekende manier laten beleven door een zo breed mogelijk publiek.
Maar wat is er allemaal te vinden in de LimburgCollectie? Om dat te laten zien zullen we iedere maand een bijzonder stuk delen uit een van de collecties van de deelnemende instellingen, verenigingen en musea. Deze maand een artikel over een bijzonder stuk uit de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Maastricht: de Minervalia. Conservator Odin Essers vertelt erover.
Een unieke publicatie
"Een unieke publicatie die het verdient om een groter publiek te krijgen" aldus classicus en vertaler Guus Janssen over een van de eerste in Maastricht gedrukte boeken: de Minervalia, In quibus scientiae praeconium … van Jean Guyot de Châtelet, in 1554 gedrukt bij de Maastrichtse drukker Jacob Baethen. Het is één van de oudste, Maastrichtse drukwerken, waarvan wereldwijd nog slechts 5 exemplaren beschikbaar zijn. Bovendien is het de oudste in Maastricht gedrukte komedie, die ons waardevolle zaken leert over het verleden en over het heden. Het werk laat op humoristische wijze de overwinning zien van wetenschap en studie op de domheid en onwetendheid. In zeven akten nemen Minerva, de zeven vrije kunsten en de muzen het op tegen de onwetendheid, daarbij gesteund door egoïsme, onenigheid en jaloezie. In de huidige samenleving, waar vooral de eigen, vaak ongefundeerde mening en het onderbuikgevoel zegevieren, heeft de Minervalia niets van zijn relevantie verloren. Sterker nog, het is juist nu relevant.
Een echt renaissancewerk
Daarnaast is de Minervalia waardevol voor onderzoek. Het werk is doorspekt met citaten van klassieke en vroegmoderne auteurs met als doel de mensheid uit de ‘donkere Middeleeuwen’ te trekken door ze wetenschap, kennis en kunde bij te brengen. De Lof der Zotheid van Erasmus wordt geciteerd, zelf een satire op de onwetendheid. Het is een echt renaissancewerk. Dit is ook te zien aan de prachtige, moderne typografie waarmee de drukker afwijkt van het tot dan in Noord-Europa gangbare lettertype. Ten slotte verschaft het inzicht in de muziekkennis van de regio Limburg tijdens de zestiende eeuw. De schrijver was naast componist en priester, ook directeur van het conservatorium in Luik met connecties in Maastricht.
Vertaling en opvoering
Behalve het gebruik van deze bijzondere druk voor wetenschappelijk onderzoek, educatie van studenten en promotie van de Universiteit Maastricht, wil men een eigentijdse bewerking laten maken van de letterlijke vertaling. Deze is nodig om het stuk te kunnen opvoeren. Janssen werkt momenteel aan een Nederlandse vertaling van de Latijnse brontekst, waarbij vijf andere classici fungeren als klankbordgroep. Hij doet dit door de scans eerst te transcriberen naar correct Latijn, omdat bij automatische tekstherkenningstechnieken de foutmarge te groot is. Daarna volgt een zo letterlijk mogelijke vertaling naar het Nederlands. Vervolgens komt er een meer leesbare vertaling met een inleiding en noten. Deze tekst vormt de basis voor een eigentijdse bewerking die geschikt is voor opvoering. Volg de Bijzondere Collecties de komende maanden op Facebook en Instagram om meer te weten over de Minervalia, het vertaalproces en interessante ontdekkingen van de vertaler.
Crowdfundingcampagne
De aanschaf van de Minervalia was mogelijk door een fondsenwervingscampagne en crowdfunding. Deze crowdfundingcampagne vond plaats in 2019 via umcrowd.nl, de crowdfundingpagina van het Universiteitsfonds Limburg/SWOL.
Coöperatie Erfgoed Limburg U.A.
Steegstraat 5
6041 EA Roermond
